Giải mã cú 'rẽ trái' bất thần của Tổng thống Philippines

"Tôi sắp đưa ra quyết định quan trọng giữa tôi và Mỹ", Tổng thống Duterte gần đây phát biểu. Những lời cảnh báo liên tục kiểu như thế này của ông Duterte tỏ rõ khuynh hướng xa cách bạn bè lâu năm Mỹ mà nhích lại với "bạn mới" China đang làm cho Mỹ sợ hãi.

"Anh lên chiến lược tập trận tầm thường. Còn Trung Quốc không muốn nhân tố đó. Tôi báo cáo cho anh nhân thức rằng đây sẽ là cuộc tập trận thông thường sau cùng giữa Philippines và Mỹ. Cuộc sau cùng nhé", ông Duterte đã dội gáo nước lã vào Mỹ như thế trước thềm cuộc tập trận phổ biến sắp tới giữa 2 bạn bè lâu năm. Cuộc tập trận này đã bắt đầu diễn ra từ hôm 4.10.

Ông Duterte cũng nói trắng ra rằng ông chỉ có 2 chọn: thảo luận hay chiến đấu khi đương đầu với TQuốc trong yếu tố Hồ Đông. Hãng truyền thông ABC dẫn lời ông tuyên bố: "Philippines mà đương đầu kháng cự Trung Quốc thì chỉ có thất bại hoàn toàn. Thế nên chúng tôi hội đàm".

Dẫu lên chỉ đạo Philippines vào thời gian dường như rất thuận tiện để cùng Mỹ gây sức ép mạnh lên China (ngay trước phán quyết của Tòa trọng tài trong vụ kiện do Philippines đâm đơn, bác bỏ bỏ chủ quyền trái phép mà TQuốc tuyên bố trên Biển Đông), ông Duterte lại lãnh đạo Philippines rẽ sang một con đường hoàn toàn khác với những người tiền nhiệm của ông. Đoạn đường đó đang khiến lung lay chế độ quan trọng xoay trục sang châu Á của Mỹ.

Tổng thống Phililppines, ông Duterte đang xua tay với Mỹ. Reuters

ABC dẫn lời nhà phân tách chính trị Richard Heydarian đánh giá: "Chỉ một tay ông Duterte đã đủ khiến cho xói mòn ý tưởnrg của Mỹ trong việc chống cự China. Nhà chỉ huy Philippines đã khiến cho Washington giờ đây rất khó khăn để có thể huy động sức ép ngoại giao trong khu vực để gây áp lực lên China trên nền phán quyết của Tòa trọng tài".

Sau những tuyên bố gây sốc, những ngôn trong khoảng "kì cục", những lời nói đi nói lại lắm tranh chấp, những thay đổi chính sách 180 độ của ông Duterte, đa dạng người đang nghĩ rằng nhà chỉ huy này nhường như đang hành động theo cảm tính.

Nhưng đa dạng nhà phân tích không nghĩ như vậy. ASEAN không đồng thuận gây sức ép với TQuốc tuân thủ phán quyết của Tòa trọng tài túc trực. Philippines cũng chẳng thể phụ thuộc Mỹ để ủng hộ các hành động quân sự trên Biển Đông. Đó là nhận định của chuyên gia bình yên Matthew White, người chuyên trả lời cho các doanh nghiệp và chính phủ tại Philippines.

Ông giải thích ký hợp đồng thích hợp tác quân sự giữa Mỹ và Philippines chỉ ứng dụng cho riêng trường thích hợp phòng vệ, không áp dụng khi Philippines tiến công, cũng không áp dụng cho những bờ cõi mâu thuẫn như bãi cạn Scarborough.

Thế là ông Duterte đã bẻ tay đua mà quay sang tăng nhanh quan hệ với TQuốc và cả Nga. Ông muốn thương thảo việc tậu vũ khí và đầu tư cơ sở vật chất tham gia Philippines.

Chính quyền Trung Quốc ngay thức thì đại dương hởi tụng ca chính sách của ông Duterte, gọi đây là bước ngoặc mới, rằng mặt trời sẽ chiếu sáng đặc sắc trong quan hệ 2 nước.

Nhưng Tổng thống Duterte cũng sẽ không thể tách rời Mỹ quá xa. Một cuộc phân tích hồi năm 2015 cho thấy Philippines là nước ủng hộ Mỹ nhất quả đât. Áp lực trong khoảng trong nước sẽ làm cho ông phải duy trì quan hệ bạn hữu với Mỹ.

Mỹ đang khiếp sợ sau một thời điểm dài duy trì quan hệ đồng chí bình ổn với Philippines. Trong ảnh là Tổng thống Mỹ Barack Obama với người đồng cấp Benigno Aquino khi ông tới thăm Philippines hồi năm 2014. Mối quan hệ đó đang đổi mới kể trong khoảng khi ông Duterte lên thay thế ông Aquino. Reuters

Nhà phân tách Heydarian nhận xét: "Quân đội Philippines sẽ không dễ chịu với việc kết thúc quan hệ với quân đội Mỹ bằng bất cứ cách nào, nhất là trong bối cảnh họ mang lối suy nghĩ đối nghịch với Trung Quốc, nước được xem là mối nạt dọa bình an số 1 cho Philippines".

Bởi thế nên theo Heydarian, sẽ không dễ dàng lòng có chuyện ông Duterte cắt đứt hoàn toàn quan hệ với Mỹ. Nhà phân tích Heydarian đánh giá ông đang sử dụng chiêu bài xa Mỹ, xích lại TQuốc để gây áp lực với bạn hữu lâu năm của chính mình.

Heydarian nghĩ rằng sự hỗ trợ mà Mỹ dành cho Philippines trong khoảng trước tới nay là quá bé nhỏ giả dụ đem so với những khoản hỗ trợ bạc tỉ đô la mà Mỹ đã đổ cho những nước ko phải là bè bạn truyền thống như Ai Cập, Thổ Nhĩ Kỳ và Pakistan. Chỉ trong năm 2015, những nước này đã chiếm được 60 triệu đô la Mỹ từ Mỹ. Một công ty đối tác tỏ ra quá vững bền, quá cam kết, quá quắt tin yêu thỉnh thoảng không được chăm sóc.

Thế nên sau cuộc tập trận mà ông Duterte tuyên bố là cuối cùng với Mỹ, ông sẽ sangTrung Quốc bàn luận cụ thể các phù hợp tác giữa 2 nước. Đây hẳn sẽ là một trong những chuyến công du của một chỉ đạo Philippines được cả trái đất theo dõi sát sao nhất.

Kiều Oanh

Có thể bạn quan tâm: tintuc